Pytanie nadesłane do redakcji:
Choruję na nadciśnienie. Przeczytałam, że w przebiegu nadciśnienia tętniczego na dnie oka są zauważalne zwężone tętniczki, poszerzone żyłki o krętym przebiegu, wysięki i wybroczynki. Czy te zmiany w jakiś sposób wpływają na jakość widzenia? Czy chory na nadciśnienie powinien w jakiś specjalny sposób dbać o swoje oczy?
Odpowiedział
dr med. Arkadiusz Pogrzebielski
Ośrodek Chirurgii Oka Prof. Zagórskiego w Krakowie
Oculus - Krakowskie Centrum Okulistyczne, Kraków
Scanmed, Szpital św. Rafała w Krakowie
Nadciśnienie tętnicze może prowadzić do powikłań w narządzie wzroku. Najbardziej znanym z nich jest uszkodzenia naczyń siatkówki i samej siatkówki nazywane retinopatią nadciśnieniową. Warto jednak pamiętać, że nieuregulowane nadciśnienie tętnicze może prowadzić także do uszkodzenia innych struktur oka - błony naczyniowej nazywane choroidopatią nadciśnieniową i nerwu wzrokowego (neuropatia nadciśnieniowa).
W typowych przypadkach retinopatii nadciśnieniowej w dnie oka pojawiają się charakterystyczne zmiany: zwężenie i wyprostowanie tętniczek, poszerzenie naczyń żylnych, związany ze stwardnieniem naczyń krwionośnych ucisk tętnic na żyły w miejscu ich skrzyżowania (tzw. objaw Salusa, Gunna i Bonneta). W przypadku uszkodzenia naczyń w siatkówce pojawiają się wybroczyny, wysięki związane z przedostawaniem się z krwi lipidów lub z zawałem siatkówki oraz obrzęk siatkówki. W końcu może dojść do obrzęku tarczy nerwu wzrokowego.
Zmiany dotyczące wyłącznie naczyń krwionośnych zwykle nie powodują pogorszenia widzenia, natomiast przerwanie ciągłości naczyń w siatkówce z krwotoczkami i obrzękiem, zwłaszcza, jeśli dochodzi do nich w najważniejszym dla widzenia obszarze siatkówki, jakim jest plamka, prowadzi do upośledzenia ostrości widzenia, wyginania się obserwowanych linii prostych i ubytków w polu widzenia. Na szczęście w dzisiejszych czasach, gdy leczenie nadciśnienia tętniczego stało się standardem, niezwykle rzadko spotyka się pacjentów z tak zaawansowanymi zmianami.
W dłuższej perspektywie większe znaczenie dla jakości widzenia mają powikłania nadciśnienia tętniczego, do których należy zakrzep żyły środkowej siatkówki, zator tętnicy środkowej siatkówki, przednia niedokrwienna neuropatia nerwu wzrokowego, czy nasilenie znacznie bardziej niebezpiecznej dla oka retinopatii cukrzycowej. Powikłania te bowiem powodują bowiem często trwałe i niemożliwe do wyleczenia upośledzenie wzroku.
Najważniejszym sposobem zapobiegania retinopatii nadciśnieniowej i innym powikłaniom nadciśnienia tętniczego w oku jest konsekwentne leczenie samego nadciśnienia, jak również współistniejących z nim często zaburzeń gospodarki lipidowej w organizmie. Zapobiega to stwardnieniu naczyń i rozwojowi miażdżycy. Bezwględnie ważne jest zaprzestanie palenia tytoniu, podjęcie regularnej aktywności fizycznej, wdrożenie zaleceń dietetycznych, regularne stosowanie zalecanych leków i poddawanie się kontrolom lekarskim.
