ABPM (ambulatory blood pressure monitoring; 24-godzinny automatyczny pomiar ciśnienia tętniczego) pozwala na rejestrację wartości ciśnienia w ciągu całej doby. Oprócz określenia wartości średnich i analizy wahań ciśnienia badanie to pozwala na ocenę profilu ciśnienia tętniczego w godzinach nocnych w stosunku do wartości dziennych. Prawidłowo w czasie snu dochodzi do spadku wartości ciśnienia tętniczego, a po przebudzeniu - do ich wzrostu.
Dipper
Osoby, charakteryzujące się prawidłowym (o 10—20% w stosunku do wartości dziennych) spadkiem ciśnienia w godzinach nocnych określamy jako „dippers” (z ang. dip – zanurzać, nurkować).
Non-dipper i extreme-dipper
Gdy spadek nocny jest mniejszy niż 10% mówimy o rytmie dobowym typu non-dipper, a jeśli jest większy niż 20%, to pacjenta takiego określamy jako extreme-dipper.
Inverse-dipper
W rzadkich przypadkach spotykamy się z sytuacją, gdy wartości ciśnienia w czasie snu przewyższają te z okresu czuwania (inverse-dippers).
Rokowania dotyczące powikłań
Pacjenci typu non-dipper stanowią około 1/3 chorych z nadciśnieniem tętniczym. Częściej rytm ten występuje u pacjentów z nadciśnieniem wtórnym. Częstość zaburzeń dobowego rytmu ciśnienia tętniczego wzrasta z wiekiem.
Ryc. 1. Wynik badania ABPM w formie graficznej
Widoczny brak spadku wartości RR w godzinach nocnych - profil ciśnienia dobowego typu "non-dipper"
Wielkość spadku nocnego ciśnienia tętniczego może stanowić czynnik rokowniczy dotyczący częstości powikłań sercowo-naczyniowych.
U pacjentów typu non-dippers częściej dochodzi do wystąpienia udaru mózgu (w tym udaru krwotocznego), stwierdzono również częstsze występowanie zmian w tętnicach wieńcowych, nerkach i przerost mięśnia sercowego.
U pacjentów extreme-dippers częściej występuje niedokrwienny udar mózgu i nieme niedokrwienie mięśnia sercowego.
Pacjenci typu inverse-dippers charakteryzują się najgorszym rokowaniem sercowo-naczyniowym, zarówno pod względem występowania udaru mózgu jak i incydentów sercowych.
Ze zjawiskiem nocnego spadku ciśnienia wiąże się też problem porannego wzrostu ciśnienia tętniczego. Okres tuż po przebudzeniu to dla organizmu czas gwałtownej mobilizacji. Jest rzeczą normalną, że dochodzi wtedy do przyspieszenia akcji serca i wzrostu ciśnienia tętniczego. Nadmierny wzrost tych parametrów, zwłaszcza u osób z chorobami układu krążenia może być jednak niebezpieczny. To właśnie w pierwszych godzinach po przebudzeniu obserwujemy u pacjentów najwięcej zawałów serca, udarów mózgu, zaburzeń rytmu serca.
Nadmierny wzrost wartości ciśnienia tętniczego jest szczególnie niebezpieczny u pacjentów z nadmiernym nocnym jego spadkiem – względny wzrost obciążenia serca i naczyń jest wtedy bowiem największy.
Badanie ABPM pozwala rozpoznać powyższe nieprawidłowości dobowego rytmu ciśnienia i dopasować leczenie (leki podawane o odpowiedniej godzinie i z odpowiednio długim czasem działania) tak aby zredukować ryzyko powikłań sercowo-naczyniowych.